اجزای اصلی تشکیل دهنده یک فرش ماشینی نخ خاب، نخ تار، و نخ پود می‌باشد. «لایه سطحی فرش» یا «لایه خاب» از تعداد بسیار زیادی «نخ خاب» که به صورت موازی با یکدیگر (عمود بر لایه زمینه) قرار گرفته اند، تشکیل شده است. در ایران، به تقلید از فرش دستباف، به هریک از نخهای خاب یک «گره» نیز می‌گویند.

 

بسته به ارتفاع نخهای خاب یا ضخامت فرش، 70 تا 85 درصد از وزن یک فرش به خاب آن اختصاص دارد. این لایه، نه تنها تعیین کننده نقش، رنگ و طرح فرش است، بلکه نشان دهنده خواص فیزیکی و مکانیکی اصلی فرش مانند راحتی هنگام نشستن و راه رفتن روی فرش، دوام و ضخامت فرش در طول زمان، بازگشت پذیری خاب، مقاومت در مقابل نور خورشید، میزان عایق حرارتی فرش و… نیز می‌باشد.

 

به عبارت دیگر، لایه خاب فرش نقش اساسی در ویژگی های هنری، فنی، عملکردی و حتی تجاری فرش ایفا می‌کند که در بخش های بعد، به طور مفصل به آن پرداخته می‌شود.

نخ اکریلیک

این نخ جزو الیاف مصنوعی قرار می‌گیرد که برای اولین بار چیزی در حدود 70 سال پیش توسط انسان ساخته شد. ساختار ظاهری این نخ شباهت بسیار زیادی به پشم دارد و معمولاً افراد زیادی آن را با پشم اشتباه می‌گیرند. بهترین مزیت این نخ مقاومت بالای آن است و همین امر طول عمر مفید فرش را چند برابر می‌کند. این مقاومت باعث می‌شود که فرش در درازمدت بر اثر شستشو دچار فرسایش نگردد و حالت اولیه خود را حفظ نماید. همان‌طور که می‌دانید در بیشتر خانه‌های ایرانی افراد بر روی فرش می‌نشینند که به همین علت باید از الیاف محکم و قوی مانند اکریلیک نهایت استفاده را برد.

 

این نخ دارای یک بافت خاص فیزیکی و شیمیایی است و اگر به آن رنگی اضافه شود به خوبی آن را حفظ خواهد کرد. به همین دلیل فرش‌هایی که با این نخ بافته شده اند ثبات رنگی فوق‌العاده‌ای دارند و مسئله‌ای مانند رنگ پریدگی ایجاد نمی‌گردد. از طرفی ساختار این نخ بسیار نرم و لطیف است و اگر شخصی بر روی آن فرش پا بگذارد می‌‌تواند این لطافت را به وضوح حس کند. خوشبختانه نخ اکریلیک در برابر گرما نیز مقاوم است و اگر ظروف داغ بر روی آن قرار بگیرد آسیب کمتری نسبت به سایر فرش‌ها ایجاد می‌شود. تمامی این مزیت‌ها سبب شده تولیدکنندگان از اکریلیک به صورت ویژه بهره ببرند.

نخ پلی استر

نخ پلی استر نیز مانند مورد قبلی به صورت صنعتی توسط انسان تولید میشود تا بتواند کمبود الیاف طبیعی را پوشش دهد این  نخ از لحاظ ساختاری شباهت زیادی به پنبه دارد و ممکن است آن را با پنبه اشتباه بگیرید. در حال حاضر اکثر فرشهای ماشینی با استفاده از این ماده تولید می شوند و از این بابت نقش تعیین کننده ای دارد . این نخ برای بافتن فرش های فانتزی بسیار مناسب است زیرا بسیار براق بوده و فرد با دیدن آن به وجد می آید. اگر دوست دارید فرشتان حالت درخشان فانتزی داشته باشد بهتر است که از فرشهای پلی استر کمک بگیرید چون که دقیقا انتظار شما رادر این مورد برطرف می سازد.

پلی استر به ابریشم مصنوعی نیز معروف است و در بسیاری از پارچه‌ها از آن استفاده می‌شود.

 

این نخ قابلیت شستشوی خوبی دارد ولی باید حتماً از مواد شوینده مخصوص مانند شامپو فرش استفاده کرد تا به بافت آن آسیبی وارد نگردد. نکته بسیار مهم درباره پلی استر این است که نمی‌تواند در برابر گرما مقاومت کند و به سرعت آسیب خواهد دید. اگر فرش شما از پلی استر ساخته شده سعی کنید که هیچ حرارتی به آن نرسد تا بتواند شرایط خوب خود را حفظ کند. ناگفته نماند که این نخ نسبت به اکریلیک نرم‌تر است و به همین علت لطافت و ظرافت بیشتری نسبت به آن دارد. با توجه به حساسیت بالای این نوع فرش بهتر است که از رفت‌و‌آمد زیاد و بیش از حد بر روی آن اجتناب شود. از آنجایی که برگشت پذیری این نخ پایین است، باید مقدار فشاری که به آن وارد می‌شود از یک سطح بالاتر نباشد

 

از نظر پا خوردگی: از نظر پا خوردگی و آب رفتگی نیز فرش آکریلیک را می توان بسیار بهتر از پلی استر دانست فرش آکریلیک بعد از مدت طولانی که پاخورده می شود به نسبت بسیار کم کوتاه می شود که قابل مشاهده نیست اما فرش پلی استر این موضوع  قابل مشاده است که فرش کوتاه تر شده و پهنای فرش تیز کوتاه تر می شود.

 

از نظر شست و شو : هنگامی که فرش آکریلیک را می شوید هیچ گونه تغییری در ظاهر قالی احساس نمی کنید ولی قالی پلی استر با شستشو رنگ باخته و از زیبایی آن کاسته می شود.

 

درکل اگرخانواده پررفت و آمدی دارید و قصد دارید ازکالایی که خریداری میکنید چندین سال استفاده کنید و دوام بالایی داشته باشد و در برابر شست و شوی مداوم خراب نشود قطعا باید فرش آکریلیک انتخاب کنید. ولی در مقابل اگر فضایی دارید مثل اتاق خواب، یا زیر میز جلو مبلتون که پا خور و رفت و آمد کمتری داره و به زیباییش اهمیت زیادی میدید، فرش های پلی استر براتون گزینه مناسبیه.